UE zaostrzy przepisy dla firm przetwarzających granulat. Jest porozumienie ws. ograniczenia wycieków mikroplastików

Rada UE i Parlament Europejski zawarły wstępne porozumienie co do kształtu przepisów, których celem jest ograniczenie zanieczyszczania środowiska mikroplastikiem. Tym razem unijne regulacje dotyczyć będą całego łańcucha dostaw plastikowego pelletu i obejmą swym zasięgiem głównie firmy wytwarzające i przetwarzające granulat z tworzyw sztucznych.

Celem wprowadzenia nowych przepisów na szczeblu unijnym jest stworzenie procedur postępowania z plastikowym granulatem, które będą obowiązywały na wszystkich etapach łańcucha dostaw, zarówno na lądzie, jak i na morzu.

– Mikroplastik jest wszędzie – w oceanach, morzach, a nawet w żywności. Co roku do środowiska przedostaje się nawet 7300 ciężarówek granulatu z tworzyw sztucznych. UE zrobiła dziś przełomowy krok, aby ograniczyć to zanieczyszczenie – przyjęła środki służące przeciwdziałaniu uwalnianiu się granulatu i zapewnieniu prawidłowego obchodzenia się z nimi, w tym w transporcie morskim – podkreśla Paulina Hennig-Kloska, ministra klimatu i środowiska.

Jak czytamy w komunikacie, każda instalacja przetwarzająca pellet będzie musiała stworzyć plan zarządzania ryzykiem, który uwzględni sposoby postępowania w sytuacjach niekontrolowanego, przypadkowego wycieku mikroplastików do środowiska. Obowiązkiem przedsiębiorców będzie więc opracowanie procedur dotyczących pakowania, rozładunku i załadunku granulatu, a dodatkowo odpowiednie przeszkolenie personelu i przygotowanie niezbędnego sprzętu.

Planowane regulacje są już kolejnymi na drodze do ograniczenia zanieczyszczenia środowiska mikrodrobinami plastiku. Przypomnijmy, że w 2023 r. na mocy rozporządzenia Komisji (UE) 2023/2055 wprowadzono szereg ograniczeń sprzedaży produktów, do których zamierzenie dodawany jest mikroplastik (m.in. kosmetyków, środków czystości, nawozów, wyrobów medycznych, nawierzchni syntetycznych w obiektach sportowych). Więcej na ten temat przeczytasz w artykule: Zakaz brokatu w UE.

W myśl nowych przepisów obowiązki dotyczące postepowania z granulatem z tworzyw sztucznych obejmą nie tylko firmy mające siedzibę na terytorium UE, ale też podmioty spoza Unii, które działają na terytorium choćby jednego państwa członkowskiego. Mowa tu głównie o przewoźnikach (zarówno w transporcie lądowym, jak i morskim) oraz o operatorach logistycznych świadczących m.in. usługi transportu, przechowywania albo magazynowania.

Zgodnie z informacjami zamieszczonymi na oficjalnej stronie Rady UE zakres obowiązków przedsiębiorców będzie uzależniony od wielkości organizacji oraz od masy przetwarzanego granulatu.

• Największe podmioty przetwarzające ponad 1 500 ton granulatu rocznie, będą musiały uzyskać certyfikat wydany przez niezależną jednostkę.
• Dla mniejszych firm, również przetwarzających ponad 1 500 ton granulatu rocznie, przewidziana zostanie uproszczona procedura jednorazowej certyfikacji przeprowadzana w ciągu 5 lat od wejścia w życie rozporządzenia.
• Przedsiębiorstwa obsługujące mniej niż 1 500 ton granulatu rocznie oraz mikroprzedsiębiorstwa będą musiały jedynie wydać własną deklarację zgodności.

Aby zagwarantować przestrzeganie unijnych przepisów, firmy niemające siedziby na terytorium UE będą musiały wyznaczyć swojego autoryzowanego przedstawiciela w UE, który będzie w ich imieniu realizował wszystkie zadania w odniesieniu do przetwarzanych i transportowanych mikroplastików. Instytucja autoryzowanego przedstawiciela (ang. Authorised representative, AR) nie jest żadnym novum – funkcjonuje już zarówno w prawodawstwie unijnym, jak i w porządkach prawnych większości państw członkowskich.

Sprawdź, kim jest autoryzowany przedstawiciel >>

Firmy wykonujące transport granulatu i regranulatu droga morską będą miały również obowiązek zapewnienia odpowiedniej jakości opakowań oraz przekazywania informacji o transporcie, zgodnie z wytycznymi Międzynarodowej Organizacji Morskiej. Jest to o tyle istotne, że transport morski odpowiada za aż 38% przewozu granulatu w całej UE[i], a wycieki, do których dochodzi podczas frachtów, często mają katastrofalny wpływ na środowisko.

Więcej o ekologicznych następstwach niezamierzonych emisji mikroplastiku przeczytasz w artykule: Toksyczny mikroplastik w wodzie – poznaj nurdle, łzy syreny, które znajdziesz na plaży.

[i] Dane za 2022 r., https://www.gov.pl/web/klimat/porozumienie-w-sprawie-walki-z-zanieczyszczeniem-mikroplastikiem

Tymczasowe porozumienie będzie teraz musiało zostać zatwierdzone przez Radę UE i Parlament Europejski. Następnie zostanie formalnie przyjęte przez obie te instytucje (po uprzednim przeglądzie prawnym i językowym) i opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE.

Nowe przepisy ws. mikroplasitku będą procedowane w formie rozporządzenia. Oznacza to, że będą one obowiązywały bezpośrednio, bez konieczności transpozycji do porządków prawnych państw członkowskich. Rozporządzenie wejdzie w życie 2 lata po publikacji. Aby ułatwić przestrzeganie przepisów w transporcie morskim, przewidziano możliwość odroczenia ich stosowania o rok (w porównaniu z pozostałymi przepisami określonymi w rozporządzeniu).

Źródła:

1. Plastic pellet losses: Council and Parliament agree on new rules to reduce microplastic pollution, https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2025/04/08/plastic-pellet-losses-council-and-parliament-agree-on-new-rules-to-reduce-microplastic-pollution/
2. Porozumienie w sprawie walki z zanieczyszczeniem mikroplastikiem, https://www.gov.pl/web/klimat/porozumienie-w-sprawie-walki-z-zanieczyszczeniem-mikroplastikiem