Prawie 180 milionów z plastikowych toreb. Gdzie trafią pieniądze z opłaty recyklingowej?
Blisko 180 mln złotych – tyle wyniosły wpływy z opłaty recyklingowej za 2024 rok. Od 2018 roku każda torba zakupowa z tworzywa sztucznego (poza tzw. zrywkami) objęta jest dodatkową opłatą, której celem jest nie tylko zasilenie budżetu państwa, ale przede wszystkim ograniczenie zużycia jednorazówek. Czy to działa? Sprawdzamy.
Prawie 180 mln zł wpływów z opłaty recyklingowej
Ministerstwo Klimatu i Środowiska poinformowało o wysokości wpływów z tytułu opłaty recyklingowej za 2024 r. Wyniosły one niemal 178,7 mln zł, o 6 mln więcej niż w roku 2023. Resort klimatu i środowiska szacuje, że suma wpływów z tytułu opłaty recyklingowej za 2025 r. powinna utrzymać się na tym samym poziomie, co za 2024 r.
Przypomnijmy, że opłatą recyklingową objęte są niemal wszystkie torby na zakupy z tworzywa sztucznego z wyjątkiem tzw. zrywek – bardzo lekkich toreb o grubości poniżej 15 mikrometrów wykorzystywanych w celach higienicznych. Od 2018 r. stawka opłaty recyklingowej niezmiennie wynosi 0,20 zł + VAT za każdą wydaną klientowi torbę.
Dowiedz się więcej o opłacie recyklingowej za reklamówki >>
Na co przeznaczana jest opłata recyklingowa?
Obowiązek wnoszenia opłaty recyklingowej wprowadzono 1 stycznia 2018 r. Początkowo dotyczyła ona jedynie toreb foliowych o grubości do 50 mikrometrów. Od 1 września 2019 r. przepisy te uszczelniono, a opłata recyklingowa objęła również pozostałe torby o grubości materiału 50 mikronów i więcej. Obecnie opłata recyklingowa rozliczana jest kwartalnie i wpłacana na rachunek prowadzony przez marszałka województwa.
Wpływy z tytułu opłaty recyklingowej w 99% stanowią dochód budżetu państwa, a w 1% budżetu samorządu województwa. Ten 1% wpływów przeznacza się na pokrycie kosztów egzekucji należności z tytułu opłaty recyklingowej oraz dodatkowej opłaty recyklingowej i obsługę administracyjną systemu poboru tych opłat. Pozostałą kwotę marszałek województwa przekazuje do budżetu państwa.
Opłata recyklingowa sposobem na kształtowanie zachowań konsumentów
Według resortu klimatu i środowiska wprowadzenie opłaty recyklingowej zachęciło konsumentów do korzystania z alternatywnych toreb. Tuż przed wdrożeniem obowiązkowej opłaty, ministerstwo szacowało średnie roczne zużycie wszystkich rodzajów plastikowych toreb na 300 sztuk na mieszkańca. W oparciu o dane o wysokości wniesionej opłaty recyklingowej resort wyliczył, że zużycie to spadło odpowiednio do:
- 9 sztuk na osobę rocznie w 2018 r.,
- 3,7 sztuk na osobę rocznie w 2019 r.,
- 5,2 sztuk na osobę rocznie w 2020 r.,
- 5,3 sztuk na osobę rocznie w 2021 r.,
- 5,5 sztuk na osobę rocznie w 2022 r.,
- 6,1 sztuk na osobę rocznie w 2023 r.
Warto jednak pamiętać, że statystyki te odnoszą się jedynie do toreb o grubości materiału powyżej 15 mikrometrów. Skala wykorzystania wszystkich plastikowych toreb jest trudna do oszacowania. Według danych IOŚ-PIB, w całym 2022 r. polscy sprzedawcy wydali swoim klientom 865 280 860 plastikowych toreb, z których 3,9% stanowiły torby bardzo lekkie (tzw. zrywki), 24% torby lekkie o grubości materiału od 15 do 49 mikrometrów, a 72,1% torby pozostałe o grubości materiału 50 mikrometrów lub więcej[i].
[i] IOŚ-PIB, Gospodarka opakowaniami i odpadami opakowaniowymi w Polsce w 2022 r., https://ios.edu.pl/wp-content/uploads/2024/09/gospodarka-opakowaniami-i-odpadami-opakowaniowymi-w-polsce-w-2022-r-2.pdf
Jeszcze inne dane znajdziemy w najnowszym przeglądzie wdrażania polityki środowiskowej:
W Polsce udało się osiągnąć zauważalną redukcję zużycia plastikowych toreb na zakupy na mieszkańca – z 23 w 2019 r. do 6,6 w 2022 r., co jest drugim najlepszym wskaźnikiem w UE.
Pierwsze dane o opłacie za jednorazowe kubki i opakowania na jedzenie na wynos (SUP)
Rok 2024 był pierwszym, w którym przedsiębiorcy pobierali opłaty za jednorazowe opakowania z tworzyw sztucznych na jedzenie i napoje. Stawki opłaty SUP ustalono na:
- 0,20 zł za kubki na napoje,
- 0,25 zł za opakowania na jedzenie.
Resort klimatu i środowiska poinformował za pośrednictwem PAP, że w 2025 r. z tytułu opłat za jednorazowe kubki i opakowania na żywność do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wpłynęło ok. 156,6 mln zł. Niemal ¼ całkowitej sumy (40 mln zł) pochodziła od przedsiębiorców z woj. mazowieckiego.
Resort na razie wstrzymuje się z szacunkami co do wpływów z tytułu opłaty SUP w kolejnych latach. Argumentuje to faktem, że jest to nowa opłata i na podstawie posiadanych obecnie danych nie da się wysnuć żadnych wniosków.
Czy opłaty zachęcają do bycia eko? Odpowiedź znajdziesz w raporcie Interzero W pułapkach jednorazowości >>