Recykling surowcowy polega na termicznym rozkładzie odpadów, w wyniku którego można uzyskać ciekłe węglowodory lub gazy będące składnikami do produkcji nowych surowców. Wykorzystywany jest do przetwarzania niektórych tworzyw sztucznych (np. PET-u, polietylenu, polipropylenu). Ten rodzaj recyklingu jest bardziej energochłonny oraz droższy od recyklingu materiałowego, lecz pozwala zawrócić do obiegu odpady, które są mocno zanieczyszczone albo niejednorodne (a więc nieprzydatne do recyklingu materiałowego).

Zdaniem ekspertów, recykling chemiczny powinien być uzupełnieniem recyklingu mechanicznego stosowanego obecnie do przetwarzania ok. 80% tworzyw sztucznych. Dyrektor zarządzająca Fundacji Plastics Europe Polska, dr inż. Anna Kozera-Szałkowska, upatruje w nim szansę na zawrócenie do obiegu surowców, które mogą być wykorzystywane do kontaktu z żywnością lub w zastosowaniach medycznych[i].

[i] Punkt zero recyklingu w Polsce, https://portalkomunalny.pl/wp-content/uploads/2024/12/raport-punkt-zero-recyklingu-w-polsce.pdf

W procesie recyklingu chemicznego wykorzystuje się 2 podstawowe reakcje: zrywania oraz tworzenia nowych wiązań chemicznych. Oznacza to, że cząstka tworzywa sztucznego (polimeru) jest rozrywana na mniejsze drobinki (w tym również monomery), z których w następnym etapie można wytworzyć nowe polimery. W ten sposób otrzymuje się tworzywa o identycznych właściwościach, jak tworzywa pierwotne pozyskane z ropy naftowej.

Najważniejszymi technologiami stosowanymi podczas procesu recyklingu chemicznego są:

• piroliza – rozkład termiczny przebiegający bez dostępu tlenu. W jej wyniku powstaje m.in. olej pirolityczny, z którego, po oczyszczeniu i specjalistycznej obróbce, można otrzymać etylen i propylen, a więc monomery będące podstawowymi surowcami do produkcji polietylenu i polipropylenu,
• zgazowanie – rozkład termiczny zachodzący przy dostępie tlenu. W tym procesie mogą być przetwarzane niemal wszystkie tworzywa sztuczne,
• solwoliza – reakcja wymiany pomiędzy cząsteczkami polimeru i rozpuszczalnika. Wykorzystywana jest głównie do przetwarzania PETu.

Piroliza i zgazowanie nie mieszczą się jednak w ustawowej definicji recyklingu – uzyskane w tych procesach materiały czasem wykorzystuje się jako paliwo. Dochodzi więc „jedynie” do odzysku energii, który nie może być uznany za recykling. Mimo to piroliza jest obiecująca metodą, dzięki której możliwe jest wytworzenie polimerów o właściwościach identycznych, jak polimery pierwotne.

Recykling chemiczny nie jest obecnie stosowany na dużą skalę. W publikacji Plastics Europe[i] wskazano, że w 2023 r. w Europie w tym procesie wytworzono zaledwie 0,12 mln ton tworzyw sztucznych. Wielu ekspertów uważa jednak, że metoda ta powinna, a nawet musi być popularyzowana, zwłaszcza w kontekście nieustannego dążenia do wzrostu poziomów recyklingu tworzyw sztucznych. Jak podkreśla dr inż. Anna Kozera-Szałkowska, usankcjonowanie technologii recyklingu chemicznego jest konieczne również z uwagi na zbliżające się regulacje prawne dotyczące wzrostu zawartości recyklatów w opakowaniach użytkowych[ii].

W Interzero doskonale rozumiemy te potrzeby i od dawna podejmujemy działania, by zwiększyć skalę recyklingu chemicznego, a jednocześnie zmniejszyć masę surowców trafiających do recyklingu termicznego, tj. do spalarni odpadów. W tym celu opracowaliśmy specjalny proces sortowania zmieszanych tworzyw sztucznych, które do tej pory kierowano do spalania. W naszej metodzie odpady nie są sortowane na monomateriały, lecz na strumienie precyzyjnie dostosowane do wymogów recyklingu chemicznego.

W 2023 r. wspólnie z OMV rozpoczęliśmy budowę największej sortowni odpadów z tworzyw sztucznych, które będą następnie trafiały do recyklingu chemicznego. Nowa inwestycja Interzero i OMV, która zostanie oddana do użytku już w 2026 r., będzie miała moc przerobową sięgającą 260 tys. zmieszanych tworzyw sztucznych rocznie.

Poznaj wszystkie inicjatywy Interzero na rzecz recyklingu chemicznego.

[i] Plastics Europe, Tworzywa – Fakty 2024 w pigułce, https://plasticseurope.org/pl/knowledge-hub/tworzywa-fakty-w-pigulce-2024/

[ii] Punkt zero recyklingu w Polsce, https://portalkomunalny.pl/wp-content/uploads/2024/12/raport-punkt-zero-recyklingu-w-polsce.pdf