Od 1 października 2025 r. rusza w całej Polsce system kaucyjny
1 października 2025 r. w Polsce zacznie funkcjonować system kaucyjny. Oznacza to, że kupując napój w opakowaniu objętym systemem zapłacisz kaucję, którą będziesz mógł odzyskać zwracając puste opakowanie w jednym z wyznaczonych punktów zbiórki.
Nie musisz nic interpretować - przygotuj się na system kaucyjny
System kaucyjny zmienia reguły gry – dosłownie! Od teraz puste butelki PET, aluminiowe puszki i wielorazowe szklane butelki mają konkretną wartość wyrażoną w pieniądzu. Kaucja, bo to o niej mowa, zawsze wraca, ale pod pewnymi warunkami. Poznaj zasady systemu kaucyjnego i sprawdź, jak #WyjśćNaZero!
Rozwiąż quiz i przekonaj się, co wiesz (a czego nie wiesz) o polskim systemie kaucyjnym!
Czym jest system kaucyjny?
System kaucyjny to mechanizm, w którym sprzedawca napojów w opakowaniach pobiera od klienta dodatkową opłatę (kaucję) za każdą sprzedaną butelkę lub puszkę. Pobraną kaucję klient może odzyskać zwracając puste opakowania do punktu zbiórki.
Zebrane w ramach systemu kaucyjnego opakowania są przekazywane do recyklingu lub do ponownego wykorzystania (napełnienia), co pozwala wydłużyć cykl życia opakowań i zamknąć obieg surowców.
Jak działa system kaucyjny?
Polski system kaucyjny obejmuje wybrane rodzaje opakowań na napoje oznaczone specjalnym logotypem. Przy zakupie napoju w opakowaniu z oznaczeniem systemu kaucyjnego sprzedawca bądź automat vendingowy pobiera od klienta kaucję w wysokości od 0,50 zł do 1 zł, w zależności od rodzaju opakowania. Informacja o wysokości kaucji za dane opakowanie umieszczona jest na etykiecie. Wpłaconą kaucję można odebrać przy zwrocie opakowania w dowolnie wybranym punkcie zbiórki. Zwracane opakowanie musi być opróżnione, niezgniecione i oznaczone specjalnym logotypem systemu kaucyjnego. W przeciwnym razie odzyskanie kaucji będzie niemożliwe.
WAŻNE: W każdej gminie musi działać przynajmniej jeden punkt zwrotu opakowań i odpadów opakowaniowych!
Koszty funkcjonowania systemu kaucyjnego pokrywają producenci napojów. Dla konsumenta system ten jest bezkosztowy – przy zwrocie opakowania zwracana jest też kaucja, dlatego każdy z nas #WychodziNaZero.
Sprzedajesz napoje w opakowaniach?
Oferujemy fachowe doradztwo dla firm uczestniczących w systemie kaucyjnym. Zapewniamy kompleksową obsługę m.in. w zakresie odbiorów i logistyki opakowań i odpadów opakowaniowych.
Jakie opakowania są objęte kaucją?
- butelki PET na napoje o poj. do 3 litrów – 50 groszy
- metalowe puszki na napoje o poj. do 1 litra – 50 groszy
- szklane butelki wielokrotnego użytku o poj. do 1,5 litra – 1 złoty
Oznakowanie wskazujące na objęcie opakowania systemem kaucyjnym składa się z symbolu graficznego, napisu KAUCJA oraz informacji o wysokości kaucji. Oznakowanie umieszczone jest na etykiecie (w przypadku butelek) lub na nadruku (w przypadku puszek).
Wszystkie opakowania należące do systemu kaucyjnego są oznaczone dobrze widocznym i czytelnym logotypem. Za opakowania niemające takiego oznaczenia nie będzie pobierana ani zwracana kaucja.
Jakie opakowania nie będą przyjmowane?
Jakie opakowania NIE są objęte kaucją?
- opakowania po produktach mlecznych (np. butelki po mleku, kefirze),
- opakowania po produktach innych niż napoje (np. po warzywach konserwowych),
- jednorazowe szklane butelki, w tym najmniejsze szklane butelki po alkoholach wysokoprocentowych (tzw. „małpki”).
WAŻNE: W pierwszych miesiącach funkcjonowania systemu kaucyjnego w sklepach dostępne będą zarówno napoje tej samej marki w opakowaniach z logotypem kaucji, jak i bez logotypu (aż do wyczerpania zapasów magazynowych, nie dłużej jednak niż do końca br.). Kaucję zapłacisz i odbierzesz wyłącznie za opakowania z logotypem!
Gdzie można zwrócić butelki i puszki?
Opakowania objęte systemem kaucyjnym można zwrócić w każdym sklepie o powierzchni powyżej 200 m2. Duże sklepy mają obowiązek prowadzenia punktów zbiórki, w których odbierają puste opakowania i zwracają klientom wpłaconą kaucję.
Zwrotu butelek z tworzywa sztucznego i puszek można też dokonać w wybranych sklepach o powierzchni mniejszej niż 200m2. Małe sklepy i inne placówki sprzedające napoje w opakowaniach mogą dobrowolnie utworzyć punkt zbiórki, w którym będą przyjmowały wybrane bądź wszystkie rodzaje opakowań objętych kaucją. Co ważne, jeśli posiadają jednak w ofercie napoje w opakowaniach szklanych wielokrotnego użytku objęte systemem kaucyjnym, są zobowiązane do ich odbioru.
Mają obowiązek przyjąć
- sklepy o pow. > 200 m2,
- sklepy o pow. < 200 m2, jeżeli oferują napoje w opakowaniach szklanych wielokrotnego użytku objęte systemem kaucyjnym (tylko opakowania szklane).
Nie mają obowiązku przyjąć
- sklepy o pow. < 200 m2,
- kioski,
- małe lokale gastronomiczne/foodtrucki,
- inne lokale sprzedające napoje niebędące sklepami, np. kluby fitness czy kina.
Jak zwrócić opakowania i odebrać kaucję?
Kaucję można odebrać przy zwrocie opakowania w dowolnym punkcie zbiórki na terenie Polski objętym systemem kaucyjnym. Nie ma znaczenia, czy będzie to butelkomat (automat kaucyjny), czy punkt zbiórki ręcznej (obsługiwany przez pracownika). W każdym z nich zasady i warunki zwrotu są takie same.
Zwrot w butelkomacie
1.
Włóż opakowania do otworu butelkomatu.
2.
Odbierz wydruk uprawniający do zwrotu kaucji.
3.
Udaj się z wydrukiem do kasy bądź do punktu obsługi klienta, by odebrać gotówkę.
Zwrot w tradycyjnym punkcie
1.
Przekaż pracownikowi punktu zwracane opakowania.
2.
Odbierz gotówkę lub wydruk uprawniający do zwrotu gotówki.
Zwracane opakowanie musi być czyste, opróżnione, niezgniecione i opatrzone etykietą z oznaczeniem kaucji. Zwrot butelek bez nakrętek jest dopuszczalny, lecz niezalecany – nakrętka jest integralną częścią opakowania, dlatego powinna wraz z nim trafić do recyklingu.
UWAGA: Do zwrotu kaucji nie jest konieczne posiadanie paragonu.
Kiedy jest pobierana, a kiedy zwracana kaucja? Obieg kaucji w systemie kaucyjnym
W polskim systemie kaucyjnym kaucja podąża za opakowaniem. Oznacza to, że jest pobierana na każdym etapie dystrybucji i to zarówno od klientów detalicznych, jak i od firm (np. od hurtowników, właścicieli sklepów). Za naliczenie i pobranie kaucji odpowiada sprzedawca.
Klient otrzymuje zwrot kaucji w momencie zwrotu pustego opakowania do punktu zbiórki – dzięki temu każdy uczestnik łańcucha dystrybucji #WychodziNaZero. Nieodebrana przez klienta kaucja jest przekazywana operatorowi systemu kaucyjnego (tzw. podmiotowi reprezentującemu) i przeznaczana na pokrycie kosztów funkcjonowania oraz rozwoju systemu.
Najczęstsze pytania o system kaucyjny w Polsce
Pytania dotyczące kaucji
Kaucję płaci się przy kasie. Nie jest ona wliczona cenę napoju, lecz zostaje wyszczególniona jako oddzielna pozycja na paragonie.
Wysokość kaucji w polskim systemie kaucyjnym zależy od rodzaju opakowania:
- jednorazowe butelki na napoje z tworzyw sztucznych o poj. do 3 l – 0,50 zł,
- metalowe puszki na napoje o poj. do 1 l – 0,50 zł,
- szklane butelki wielokrotnego użytku o poj. do 1,5 l – 1 zł.
Dowiedz się więcej o wysokości kaucji w systemie kaucyjnym >>
Nie. Zwrot kaucji jest możliwy wyłącznie w gotówce. Zakazane jest też zwracanie kaucji za opakowania objęte systemem kaucyjnym w formie bonu, karty podarunkowej, środków na karcie przedpłaconej itp.
Nie. Sprzedawca przekazuje całą pobraną kaucję operatorowi systemu kaucyjnego, więc zawsze #WychodziNaZero. Jeśli ten sprzedawca prowadzi jednocześnie punkt zwrotu pustych opakowań, to otrzymuje od operatora środki na wypłatę kaucji klientom zwracającym opakowania. Dochodem jest jedynie kaucja nieodebrana przez klienta. Należy ona jednak do operatora systemu, a nie do sklepu i musi być przeznaczana na pokrycie kosztów funkcjonowania systemu.
Pytania dotyczące opakowań
Kaucja jest pobierana za wszystkie opakowania na napoje oznakowane logotypem systemu kaucyjnego. Zaliczamy do nich:
- butelki PET na napoje o poj. do 3 litrów,
- metalowe puszki na napoje o poj. do 1 litra,
- szklane butelki wielokrotnego użytku o poj. do 1,5 litra.
Dowiedz się więcej o opakowaniach objętych systemem kaucyjnym >>
Nie. Polski system kaucyjny jest tzw. systemem bezparagonowym – zwrotu opakowań można dokonać w dowolnie wybranym punkcie zbiórki i bez konieczności okazywania paragonu.
Należy wyrzucić je do odpowiedniego pojemnika na odpady segregowane – butelki PET i metalowe puszki do żółtego, a szklane butelki do zielonego.
Bez nakrętki tak (choć nie jest to zalecane), bez etykiety nie. Na etykiecie umieszczone jest bowiem oznakowanie, bez którego nie można określić przynależności danego opakowania do systemu kaucyjnego.
Nie. Opakowania oferowane przed uruchomieniem systemu kaucyjnego nie mają specjalnego oznakowania, dlatego nie przysługuje za nie zwrot kaucji. Wcześniejsze zbieranie nieoznakowanych butelek i puszek z nadzieją na zysk w postaci zwrotu kaucji nie ma więc żadnego uzasadnienia.
Nie. Opakowania po mleku i produktach mlecznych nie są objęte polskim systemem kaucyjnym.
Nie. Puste opakowania można zwracać we wszystkich sklepach o powierzchni powyżej 200 m2 i jedynie w wybranych punktach handlowych powierzchni poniżej 200 m2. Małe sklepy, lokale gastronomiczne itp. nie mają obowiązku przyjmowania pustych opakowań i zwracania kaucji, z wyjątkiem opakowań szklanych wielokrotnego użytku, o ile oferują napoje w takich opakowaniach.
Nie. Opakowania objęte systemem kaucyjnym można zwrócić w dowolnym punkcie zbiórki na terenie całej Polski.
Dowolną liczbę. Nie ma minimalnych ani maksymalnych limitów ilościowych zwracanych opakowań
Nie. W punktach zwrotu przyjmowane są jedynie opakowania opróżnione, czyste i posiadające nieuszkodzoną etykietę z symbolem kaucji.
UWAGA: butelkomaty przyjmują jedynie opakowania niezgniecione.
Nie. Puste opakowania objęte systemem kaucyjnym można zwrócić w dowolnym momencie.
Taki a nie inny katalog opakowań objętych system kaucyjnym wynika głównie z pobudek ekologicznych. Badania, również te przeprowadzone przez Interzero, wykazały, że butelki z tworzyw sztucznych są jednymi z najczęstszych odpadów wyrzucanych do środowiska. Co więcej, butelki PET, aluminiowe puszki i szklane butelki po napojach należą do grupy 8 odpadów, które Polacy każdego dnia widzą porozrzucane na ulicach, w parkach i na innych terenach publicznych[1]. Motywacją do objęcia ich systemem kaucyjnym były również względy ekonomiczne (aluminium jest wartościowym surowcem) oraz regulacyjne (stworzenie ram prawnych dla funkcjonujących od dawna systemów kaucyjnych organizowanych przez browary).
[1] „Czekając na kaucję” – co Polacy wiedzą o systemie kaucyjnym… i czego nie wiedzą, https://interzero.pl/blog/co-polacy-wiedza-o-kaucji/
Jednorazowe opakowania: butelki PET i metalowe puszki są przeliczane (w butelkomacie albo w centrum przeliczeniowym). Następnie tnie się je lub zgniata, by ułatwić transport odpadów do zakładu recyklingu, gdzie zostają przetopione i wykorzystane do produkcji nowych opakowań. Szklane butelki wielokrotnego użytku są natomiast przewożone do zakładów produkcyjnych, w których zostają umyte, zdezynfekowane i ponownie napełnione.
Nie. W polskim systemie kaucyjnym opakowanie można zwrócić w dowolnie wybranym punkcie zbiórki, bez względu na operatora, z którym dany punkt współpracuje.
Pozostałe pytania dotyczące systemu kaucyjnego
Skrzynki to opakowania transportowe, które nie są objęte systemem kaucyjnym. Ustalenie zasad ich wypożyczania leży w gestii każdego sprzedawcy, dlatego o tę możliwość należy zapytać w konkretnym punkcje sprzedaży.
Potrzeba wprowadzenia systemu kaucyjnego w Polsce pojawiła się po wejściu w życie dyrektywy SUP (ang. Single-use plastics, dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko), która zobowiązała wszystkie państwa członkowskie UE do osiągnięcia wysokich poziomów (77% od 2025 r. i 90% od 2029 r.) selektywnej zbiórki jednorazowych butelek na napoje z tworzyw sztucznych o poj. do 3 l. Jak pokazują doświadczenia innych państw, osiągnięcie tak wyśrubowanych celów nie jest możliwe bez wprowadzenia systemu kaucyjnego.
Dowiedz się więcej o celach w zakresie zbiórki w ramach systemu kaucyjnego >>
Głównymi korzyściami wprowadzenia systemu kaucyjnego w Polsce są:
- zmniejszenie zaśmiecenia środowiska,
- osiągnięcie minimalnych poziomów zbiórki butelek z tworzyw sztucznych wymaganych przez przepisy unijne,
- zwiększenie poziomów recyklingu tworzyw sztucznych i aluminium,
- ograniczenie wykorzystania surowców pierwotnych,
- skuteczniejsze zamykanie obiegów opakowań (wielorazowych szklanych butelek) i surowców (tworzyw sztucznych i aluminium),
- utrwalanie dobrych nawyków w zakresie segregacji odpadów.
Za sprawą systemu kaucyjnego zmniejszy się ilość odpadów wyrzucanych do środowiska – zamiast do natury, opakowania i odpady opakowaniowe trafią do recyklingu albo do ponownego wykorzystania. Zamknięcie obiegu materiałów pozwoli też na ograniczenie zużycia energii – wytworzenie recyklatu PET (rPET) pochłania mniej energii niż produkcja tej samej ilości pierwotnego PET z surowców.
Kontakt
