Surowce do produkcji papieru – z czego powstaje papier w Europie?
Podstawowym surowcem wykorzystywanym do produkcji papieru jest drewno, z którego uzyskuje się masę celulozową. Rodzaje i gatunki drewna przerabianego przez przemysł papierniczy mogła jednak być różne, podobnie z resztą jak pochodzenie tego drewna.
Z czego produkuje się papier – rodzaje i gatunki drzew
Do pierwotnej produkcji papieru w Polsce i w całej Europie wykorzystuje się drewno miękkie (75% produkcji) oraz twarde (25% produkcji). Pochodzi ono głównie z lasów gospodarczych, w których prowadzona jest planowana hodowla drzew przeznaczonych pod wycinkę. Innym źródłem drewna są tzw. wycinki pielęgnacyjne pozostałych lasów wykonywane w celu zapewnienia sąsiadującym drzewom optymalnych warunków do wzrostu i rozwoju koron.
Najpopularniejszymi gatunkami drewna do produkcji papieru są:
- świerk – 40,5%,
- sosna (tzw. papierówka) – 35%,
- brzoza – 11,4%,
- eukaliptus – 9,1%,
- buk – 1,5%,
- osika – 1,2%
- pozostałe (grab, jesion, klon, akacja, dąb, olcha, topola, wierzba, kasztanowiec) – 1,3%.
Odnotowany w ostatnich latach spadek produkcji papieru przekłada się też na mniejsze zainteresowanie surowcem pierwotnym. W 2023 r. ilościowe zużycie miękkich gatunków drewna spadło o 1,1%, a twardych gatunków – o 5,7%.
Surowiec do produkcji papieru „made in Europe”
Zgodnie z danymi zawartymi w raporcie CEPI, aż 91% drewna wykorzystywanego do produkcji papieru w państwach CEPI pochodzi właśnie z ich rodzimych lasów. Jest to najwyższy wskaźnik od 2000 r. i nieznaczny wzrost w stosunku do roku 2022 (o 1 pp). Kolejne 6,5 % to drewno importowane z państw UE, które nie m. należą do CEPI. Spoza Europy pochodzi więc jedynie 2,5% drewna. Oznacza to, że pod względem pozyskiwania surowca do produkcji papieru Europa jest niemalże samowystarczalna.
W tym miejscu należy też podkreślić rolę surowca, jakim jest papier poddany procesowi recyklingu. W 2023 r. w państwach CEPI do recyklingu trafiło ponad 53 mln ton makulatury i innych odpadów z papieru, które zostały ponownie wykorzystane do wytworzenia papierowych produktów. Lidem jest tu tektura – aż 95% tektury i opakowań tekturowych powstaje właśnie z papieru z recyklingu.
Drewniane zrębki – odpad jako surowiec do produkcji papieru
Oprócz drewna w balach, do produkcji papieru wykorzystuje się też drewniane zrębki. Są to niewielkie kawałki drewna, które powstają jako odpad poprodukcyjny m.in. z przemysłu meblarskiego, tartacznego, opakowaniowego oraz stolarki budowlanej. Skala ich wykorzystania może zaskoczyć – w 2023 r. aż 21,4% ogółu drewna przeznaczonego dla przemysłu papierniczego stanowiły zrębki.
Zdaniem autorów raportu CEPI, wykorzystanie do wytworzenia papieru odpadu przemysłowego w postaci zrębków jest istotnym wkładem w gospodarkę o obiegu zamkniętym. Choć tradycyjnie CEPI nie uznaje tego za recykling, to takie zastosowanie zrębków mieści się w jego definicji powszechnie przyjętej w branży odpadowej. Biorąc pod uwagę najwyższy w historii wskaźnik recyklingu papieru (niemal 80%) można stwierdzić, że kraje CEPI odrobiły lekcję cyrkularności i są na dobrej drodze do stworzenia gospodarki obiegu zamkniętego.
Źródło: European pulp & paper industry. Key statistics 2023, CEPI, https://www.cepi.org/wp-content/uploads/2024/07/Key-Statistics-2023-FINAL.pdf