EUDR: Co firmy powinny wiedzieć o nowym rozporządzeniu UE w sprawie wylesiania

Globalne wylesianie jest jednym z największych zagrożeń dla naszego klimatu, różnorodności biologicznej i źródeł utrzymania milionów ludzi. Aby sprostać temu wyzwaniu, Unia Europejska przyjęła w maju 2023 r. nowe rozporządzenie UE mające na celu ograniczenie handlu produktami związanymi z wylesianiem i degradacją lasów. Rozporządzenie to, znane również jako EUDR (rozporządzenie UE w sprawie wylesiania), wymaga od firm wykazania, że od 30 grudnia 2025 r. łańcuchy dostaw są wolne od produktów, które przyczyniają się do globalnego wylesiania.

Celem EUDR jest zapobieganie importowi na rynek UE produktów, które przyczyniają się do globalnego wylesiania. W szczególności rozporządzenie dotyczy surowców takich jak olej palmowy, soja, kawa, kakao, wołowina (mięso), kauczuk i drewno, ale także produktów przetworzonych zawierających te surowce, takich jak czekolada, papier czy meble. EUDR wymaga od przedsiębiorstw zapewnienia, że wszystkie produkty, których dotyczy problem, w sposób oczywisty nie spowodowały wylesiania i są zgodne z wymogami prawnymi kraju produkcji.

UE w znacznym stopniu przyczynia się do globalnego wylesiania, ponieważ w Unii istnieje popyt na wiele produktów rolnych pochodzących z wylesionych terenów. Lasy są nie tylko ważnym rezerwuarem CO2 i siedliskiem wielu gatunków zwierząt, ale są również podstawą życia wielu ludów tubylczych. EUDR ma pomóc w powstrzymaniu przekształcania lasów w grunty rolne i zmniejszyć presję na pozyskanie zasobów naturalnych. Kolejnym ważnym aspektem jest ochrona różnorodności biologicznej i zapobieganie nielegalnym przesiedleniom społeczności i ludów tubylczych.

EUDR ma zastosowanie do różnych towarów i ich pochodnych, w tym:

• Olej palmowy
• Sojowy
• Kawa
• Kakao
• Wołowina (ale nie mleko)
• Kauczuk
• Produkty z drewna (w tym papier, meble, węgiel drzewny)

Produkty te muszą być albo wolne od wylesiania, albo zawierać szczegółowe oświadczenie o dołożeniu należytej staranności (due diligence), które dowodzi, że wylesianie nie doprowadziło do wytworzenia produktu. Nie ma znaczenia, czy produkty zostały wyprodukowane w UE, czy w innych krajach – EUDR obowiązuje na całym świecie.

Jakie wymagania stawiane są przedsiębiorstwom?

Firmy muszą udowodnić, że ich produkty spełniają następujące warunki:

1. Niepowodujące wylesiania: surowce nie mogą pochodzić z terenów, na których wylesianie miało miejsce po dniu 31 grudnia 2020 r. Ponadto pozyskiwanie drewna musi być przeprowadzone w sposób, który nie szkodzi ekosystemowi leśnemu.
2. Zgodność z ustawodawstwem kraju producenta: Oprócz wymogów UE producenci muszą przestrzegać krajowych przepisów dotyczących ochrony środowiska, praw pracowniczych i praw człowieka obowiązujących w kraju produkującym.
3. Oświadczenie o dołożeniu należytej staranności: Głównym obowiązkiem spółek jest sporządzenie i złożenie oświadczenia o dołożeniu należytej staranności. W deklaracji tej przedsiębiorstwa muszą wykazać, że zgromadziły wszystkie istotne informacje na temat pochodzenia i metod produkcji swoich produktów oraz że oceniono ryzyko związane z wylesianiem i degradacją lasów.

Przedsiębiorstwa, które wprowadzają surowce lub produkty na rynek UE, muszą zapewnić, że ich produkty są wolne od wylesiania w ramach trzyetapowego procesu należytej staranności:

1. Gromadzenie informacji: Firmy muszą gromadzić informacje o produktach, takie jak pochodzenie, ilość i metody produkcji. Dane geolokalizacyjne są wykorzystywane między innymi do śledzenia pochodzenia surowców.
2. Ocena ryzyka: Na podstawie zebranych danych firmy muszą przeprowadzić ocenę ryzyka. Pod uwagę brane jest to, czy produkt pochodzi z kraju o wysokim ryzyku wylesiania. Produkty z krajów wysokiego ryzyka podlegają bardziej rygorystycznym wymogom, które wymagają bardziej szczegółowej analizy i dodatkowych środków ograniczających ryzyko.
3. Ograniczanie ryzyka: Gdy firma zidentyfikuje ryzyko wylesiania, musi podjąć kroki w celu zmniejszenia tego ryzyka. Można tego dokonać, przechodząc na bardziej zrównoważone źródła surowców lub kontrolując dostawców.

EUDR wejdzie w życie etapami:

• Od 30 grudnia 2025 r.: Rozporządzenie dotyczy dużych i średnich przedsiębiorstw.
• Od 30 czerwca 2026 r.: Małe przedsiębiorstwa i mikroprzedsiębiorstwa również będą musiały spełniać wymogi EUDR.

To podejście ma na celu zapewnienie firmom wystarczająco dużo czasu na przygotowanie się do nowych przepisów. Przedsiębiorstwa muszą składać oświadczenia o zachowaniu należytej staranności i całą odpowiednią dokumentację za pośrednictwem unijnego systemu informacji cyfrowej TRACES.

Chociaż EUDR jest ważnym krokiem w kierunku ochrony lasów na świecie, pojawiają się wokół niego również wyzwania i krytyka. Niektóre firmy obawiają się, że dodatkowe wymagania dokumentacyjne i związana z tym biurokracja będą oznaczać znaczny wysiłek. Zwłaszcza małe przedsiębiorstwa stoją przed wyzwaniem wdrożenia obszernych wymagań bez niezbędnej infrastruktury.

Ponadto nie ma pewności co do tego, w jaki dokładnie sposób poszczególne wymogi zostaną wdrożone i jak rozporządzenie wpłynie na koszty zamówień ponoszonych przez przedsiębiorstwa. Nie wiadomo jeszcze, jak rozporządzenie wpłynie na handel międzynarodowy, zwłaszcza jeśli firmy w mniej regulowanych krajach będą mogły uciekać się do mniej rygorystycznych przepisów.

Firmy muszą przygotować się na nowe przepisy, zachowując przejrzystość w zakresie swoich łańcuchów dostaw i dbając o dostępność wszystkich istotnych danych na temat pochodzenia i produkcji ich produktów. Aby spełnić te wymogi, przedsiębiorstwa powinny podjąć działania mające na celu sprawdzenie swoich dostawców i udokumentowanie obowiązków w zakresie należytej staranności na wczesnym etapie.

EUDR zapewnia, że przedsiębiorstwa działają w sposób bardziej zrównoważony w perspektywie długoterminowej i biorą odpowiedzialność za swoje łańcuchy dostaw. Ci, którzy dostosują się w porę, mogą nie tylko upewnić się, że spełniają nowe wymagania, ale także aktywnie przyczyniać się do ochrony środowiska.

Unijne rozporządzenie w sprawie wylesiania (EUDR) jest kluczowym krokiem w walce z globalnym wylesianiem i stawia przed przedsiębiorstwami nowe wyzwania. Od 2025 r. przedsiębiorstwa będą musiały nie tylko wprowadzać na rynek UE produkty niepowodujące wylesiania, ale także przedstawiać obszerne dowody na pochodzenie i zrównoważony charakter swoich produktów. Rozporządzenie to pomaga chronić lasy i ich różnorodność biologiczną na całym świecie oraz przeciwdziałać globalnej zmianie klimatu.

Firmy, które na wczesnym etapie przygotowują się do wymogów EUDR, mają wyraźną przewagę konkurencyjną, jeśli chodzi o wdrażanie zrównoważonych łańcuchów dostaw.

Zachęcamy do zapoznania się z artykułem EUDR, czyli co łączy lasy, konsumpcję i przepisy unijne? >>