Gdzie oddać jedzenie po świętach? Świąteczne zero waste solutions

Każdego roku w Polsce marnuje się ok. 4,5 mln ton żywności, a czego aż 60% w gospodarstwach domowych. Dlaczego? Najczęstszymi deklarowanymi przez respondentów przyczynami wyrzucania jedzenia są:

• upływ terminu przydatności do spożycia – 60%,
• zbyt duże zakupy – 26%,
• niewłaściwe przechowywanie – 26%,
• zakup niesmacznych produktów – 25%,
• zakup produktów złej jakości – 17%,
• zbyt duże porcje posiłków – 18%,
• brak pomysłu na wykorzystanie produktów – 10%[i].

Ilość wyrzucanego jedzenia drastycznie wzrasta w okresie świąteczno-noworocznym. Szacuje się, że w tym czasie jedzenie wyrzuca aż 83% osób. 24 grudnia został nawet nieoficjalnie obwołany Dniem Świątecznego Marnowania Żywności – tylko w Polsce do koszy trafia wtedy aż 9,2 tys. ton jedzenia[ii]! Czy można temu zaradzić?

Ze względów środowiskowych zachęcamy przede wszystkim do umiaru, który jest jednym z najważniejszych składników naszego przepisu na świąteczny spokój. Zakładamy jednak, że skoro tu trafiłeś, to właśnie zmagasz się z problemem zagospodarowania jedzenia po świętach i poszukujesz rozwiązania najlepszego dla siebie i natury rozwiązania.

Remedium na większość z tych problemów jest foodsharing, czyli dzielenie się żywnością. Ruch ten zachęca do oddawania nadmiaru jedzenia osobom, które chętnie przyjmą je i dosłownie uratują przed zmarnowaniem. Warunek jest tylko jeden – żywność musi być nadal zdatna do spożycia.

Jednym ze sposobów na świąteczny foodsharing jest skorzystanie z jadłodzielni, zwanych też lodówkami społecznymi. Jadłodzielnie to ogólnodostępne lodówki, szafki, a czasem też małe pomieszczenia, które umożliwiają wymianę jedzenia. Można w nich nie tylko pozostawić świeże produkty lub potrawy, ale też wziąć to, co na półkach pozostawili inni.

Co oddawać do jadłodzielni? Jedynie takie jedzenie, które sami byśmy zjedli. Co ważne, może być ono po terminie przydatności do spożycia – produkty suche i sypkie, konserwy, przyprawy, a czasem nawet prawidłowo przechowywany nabiał często nadają się do spożycia po upływie daty wskazanej na opakowaniu. Oddając jedzenie do jadłodzielni warto jednak przestrzegać kilku zasad:

• produkty powinny być umieszczone w czystym opakowaniu i szczelnie zamknięte,
• na domowych daniach należy umieścić karteczkę z ich składem i datą przygotowania,
• można pozostawiać produkty uprzednio otwarte, jednak powinno się wskazać datę ich otwarcia (głównie w przypadku jedzenia, które szybko się psuje),
• jeśli potrawa wymaga przechowywania w niskiej temperaturze, to należy bezwzględnie umieścić ją w lodówce!

Wbrew pozorom, jadłodzielnie nie są domeną dużych miast – znajdziesz je też w małych miejscowościach!

Zobacz ogólnopolską mapę jadłodzielni

Przejdź do mapy jadłodzielni w Warszawie

Nie widzisz tu swojej lokalizacji? Spróbuj wyszukać ją np. w internetowej wyszukiwarce – sieć jadłodzielni stale się rozrasta, więc w Twojej okolicy mogą funkcjonować punkty, których jeszcze nie oznaczono na mapie.

Food drives are not the only places where you can donate food after the holidays (and not only after the holidays). See where else you can share food!

• Food Banks

These are charitable institutions that accept any type of food and then distribute it to those in need. All food products (including perishable products, such as bread, dairy, meat, fruit and vegetables) can be donated to such a bank at least 2 days before their expiration date. There are 31 such banks in Poland. See the map of Food Banks .

• Facebook groups and local forums

Food sharing is also possible through social media and local groups, which you can find under the names:

• online food hall, foodsharing, freeganism,
• I will give it back, watch out, the garbage truck is coming (or simply: the garbage truck),
• we don’t waste food.

• Caritas Poland Branches

Caritas has long been actively working to help those in need, while also preventing food waste. Local Caritas branches often accept unnecessary food that has been sitting in the fridge, for example after the holidays or an event. It is worth contacting the nearest Caritas branch and donating food to them, which will then be given to those in need.

• Facilities for people in homelessness crisis

Surplus food from the holidays is also readily accepted by shelters and shelters for people in homelessness crisis. A list of all such facilities, divided by province, can be found on the website of the Ministry of Family, Labor and Social Policy .

Czasem jedzenie trzeba wyrzucić – jest zepsute, przesolone, przypalone, powodów może być mnóstwo. Warto jednak robić to z głową. Prawidłowo posortowane odpady ze stołu, lodówki lub kuchennej szafki można jeszcze poddać recyklingowi organicznemu, czyli kompostowaniu lub fermentacji.

Gdzie wyrzucić jedzenie? Większość żywności wyrzuca się do brązowego pojemnika na bioodpady. To właśnie do niego powinno trafić niepotrzebne, zepsute lub przeterminowane jedzenie, jednak z pewnymi wyjątkami. Resztki mięsa, wędlin oraz kości to odpady zmieszane, podobnie z resztą jak jajka, sery i inne produkty pochodzenia zwierzęcego. Bioodpadami nie są też zmieszane potrawy zawierające produkty odzwierzęce, np. sałatki lub sosy. Sprawdź, co wyrzucamy, a czego nie wyrzucamy do bioodpadów.

Alternatywą dla worka na bioodpady jest kompostownik: przydomowy, kuchenny lub elektryczny. Pozwala on zamienić bioodpady w naturalny i zupełnie darmowy nawóz do roślin, który może powstać już w 24 godziny! Takie możliwości stwarza chociażby kompostownik Oklin z linii Smart.

[i] Punkt zero recyklingu w Polsce, https://portalkomunalny.pl/wp-content/uploads/2024/12/raport-punkt-zero-recyklingu-w-polsce.pdf

[ii] Święta, święta i… do kosza. Wyrzucamy 1,6 kg świątecznego jedzenia na osobę, https://www.rp.pl/przemysl-spozywczy/art41538111-swieta-swieta-i-do-kosza-wyrzucamy-1-6-kg-swiatecznego-jedzenia-na-osobe